Info Shqip
Ali Salaj
Takimi i një grupimi politik të përfaqësuesve shqiptarë me përfaqësuesit serbë në Malin e Zi shkaktoi reagime të shumta në opinion, duke nxitur një dinamikë të re dhe të papritur në politikën malazeze, por që ishte tërësisht e mbuluar nga një mjegullnajë e qëllimshme. Takimit të përfaqësuesit të Forumit Shqiptar, Nik Gjeloshaj, me atë të Demokracisë së Re Serbe, Andrija Mandiq, që janë zyrtarë të lartë të Malit të Zi, iu dhakonteksti i një takimi madhor si “Takim i elefantëve”, shprehje që në diplomaci përdoret si përballje ose takim mes dy palëve me ndikim të madh. Sipas gjuhës diplomatike, kur këta “elefantë” takohen pritet që të ndodhin zhvillime të mëdha apo ndryshime të rëndësishme. Për këtë arsye, në kumtesën e lëshuar,takimi u cilësua si “Takim historik i partive serbe dhe shqiptare”, që duhet të “shërbejë si shembull për kombet e tjerë në të gjithë rajonin”.
Mirëpo në realitet palët nuk e kanë të njëjtën peshë që do të përcaktonin kornizën e negociatave. Në kontekstin krahasues dallimet janë të mëdha. Derisa pala me përfaqësuesit serbë në Mal të Zi është një faktor i rëndësishëm në rajon, duke qenë dorë e zgjature Serbisë dhe Republikës Serbe, por edhe e Rusisë, pala shqiptare është faktor i parëndësishëm në Qeveridhe roli i saj në pozitën që ka, më tepër është një dekor,pa të cilët lirshëm mund të funksionojë pushteti. Derisa argumentët e palës shqiptare për takimin bazohen në rëndësinë e pavarësisë së Malit të Zi dhe anëtarësimin në BE, pala serbe për një kohë të shkurtër e hodhi në gjunjë shtetësinë e Malit të Zi dhe institucionet e saja,duke e përfshirë atë në të ashtuquajturën “Bota serbe”.
Këto grupime politike gjatë viteve e akuzonin njëri-tjetrin për “shovenizëm të hapur dhe të pakorrigjueshëm”. Të dyja palët përdoren gjuhë të urrejtjes dhe akuza të ndërsjella për çështjet që kanë të bëjnë me pakicat përkatëse në Malin e Zi.Prandaj, ky takim, jo që nuk është historik, por hap dilema të frikshme te pakica shqiptare dhe tek ajo malazeze përtë ardhmen e shtetit të tyre të përbashkët. Takimi pasqyron një optikë të shtrembëruar politike dhe morale, pasi përfaqësuesit serbë në Malin e Zivazhdimisht kanë shfaqur armiqësi të dukshme ndaj shqiptarëve. Disa prej tyre nxiten pastrime etnike në rajon dhe për çdo pranverë ëndërrojnë të kthehen me ushtri në Kosovë.Me këtë takim pala shqiptare i kontaminojë marrëdhëniet ndëretnike, posaçërisht me malazezët, të cilët si komb gjenden në një udhëkryq.
Në këtë kuadër një analistë i njohur malazez theksoi se “Gjeloshaj tregon shenjat më të theksuara të Sindromëssë Stokholmit” duke aluduar te gjendja psikologjike e viktimës karshi dhunuesit. Në situatën problematike në Malin e Zi, kjo marrëdhënie mes dy palëve mund të kuptohet vetëm si “vllazëri nga interesi”. Nik Gjeloshaj mban pozitën e kryetarit të Komisionit të Tenderit në Malin e Zi, i cili menaxhon procesin e koncesioneve,ku u hetua një punë kontraverse, por e pranueshme ngaministrat e te dyja palëve. Opinioni në Mal të Zi shprehdrojën për jotransparencën e procesit dhe mundësisht kapjen nga grupe të interesit që do të ishte fatale për të ardhmen ekonomike të Malit të Zi.
Kjo drojë është edhe më e madhe kur të kemi parasysh se një shqiptar tjetër, Dritan Abazoviq nga LëvizjaQytetare “URA”, në vitin 2022 nënshkroi Marrëveshjen Themelore me Kishën Ortodokse Serbe, një akt që goditi themelet kushtetuese dhe ishte tepër negativ për shtetësinë e Malit të Zi.