Ngjitja e të paaftëve, rrënimi i meritës : Toni Ujkaj

Shpesh, në realitetin tonë social shfaqen sjellje që, më shumë se çdo gjë tjetër, zbulojnë një krizë të thellë vlerash.

Në një klimë të tillë, krijohet një model i deformuar, ku ngjitja në hierarki nuk është rezultat i përgatitjes profesionale dhe përkushtimit, por pasojë e sjelljeve që promovojnë një qëndrim përçmues, prepotent dhe mospërfillës ndaj atyre që punojnë me ndershmëri, dije dhe etikë. Pikërisht këta njerëz — më të përkushtuarit, më të përkrahurit dhe më të respektuarit nga rrethi dhe shoqëria — përballen me rezistencë, sepse ekzistenca e tyre ekspozon mungesën e vlerave tek të tjerët.

Kur një profesionist i vërtetë vepron në përputhje me rregullat dhe parimet, kjo shpesh shihet si kërcënim për ata që nuk e kanë ndërtuar veten mbi të njëjtat baza. Fillon një gërryerje e brendshme, një xhelozi që buron nga paaftësia për të qenë ndryshe. Ekzistenca e një personi që e meriton respektin jo përmes servilizmit apo shfaqjes, por përmes punës dhe integritetit, bëhet pasqyrë e një të vërtete që të tjerët nuk e përballojnë dot.

Kështu lind një përplasje: mes atyre që ecin drejt dhe atyre që shmangin përkushtimin dhe përgatitjen. Dhe fatkeqësisht, në shumë raste, të parët nuk janë të përkrahur, por të shtypur, të injoruar e të diskriminuar – qoftë në art, kulturë, sport apo në fusha të tjera – vetëm sepse nuk i nënshtrohen pseudointelektualëve dhe atyre që “udhëheqin” pa përgatitjen dhe besueshmërinë e duhur në shumë sektorë të jetës.

Edhe pse janë të pajisur me vlera, dije dhe etikë, këta individë nuk përkrahen, sepse për të tjerët përfaqësojnë një rrezik: një mendje e lirë dhe e panënshtruar nuk mund të bashkëjetojë me dikë që e ka ndërtuar pozicionin e vet jo mbi vlera e profesionalizëm, por mbi injorancën kolektive, interesin personal dhe servilizmin ndaj atyre që i kanë hapur rrugën.

Janë shpesh ata me përgatitje në fusha krejt të tjera, por që mbajnë poste që nuk u përkasin realisht – përfitojnë paga të majme, jo për meritë, por për pozitën që mbulojnë. Pa reflektuar kurrë nëse e meritojnë vërtet atë vend, apo nëse i kanë zënë vendin dikujt tjetër që do ta ushtronte atë detyrë me më shumë përgatitje, ndershmëri dhe kompetencë.

Përjashtime ekzistojnë dhe ka individë që e meritojnë plotësisht vendin që mbajnë. Por, për fat të keq, realiteti shoqëror dëshmon se shpesh profesionet ushtrohen nga ata që nuk janë formuar për to.

Madje, shumë prej këtyre pseudoelitave e shohin mendimin ndryshe si kërcënim që duhet zbehur dhe mbajtur nën kontroll – jo sepse janë të aftë të përballen me të, por sepse janë të vetëdijshëm për boshësinë e tyre të brendshme. Jo rrallë, këta emërohen në pozita të rëndësishme jo përmes meritës, por falë bindjes së verbër ndaj atyre që i kanë vendosur aty.

Prandaj ndodh shpesh që profesionin ta ushtrojë dikush që nuk ka as formim, as kapacitet për të qenë aty. E megjithatë, përpiqen të shfaqen si “ekspertë”, pa e kuptuar vetë pozicionin në të cilin ndodhen.

Dhe ç’është më shqetësuese, shumë prej tyre kapen pas posteve për t’u ndjerë të sigurt dhe për të “sunduar” nga lart, me një urrejtje për çdokënd që nuk u përngjan. Njerëz që nuk njohin profesionalizëm, etikë apo norma; që nuk janë të lirë në mendime e as në vendimmarrje, sepse u shërbejnë interesave vetjake dhe jo shoqërisë.

Ky realitet nuk prodhon përparim, por krizë – jo zhvillim, por stagnim – jo shpresë, por dëshpërim.

Derisa në shoqërinë tonë të kenë ndikim figura të tilla, që nuk kanë integritetin dhe dijen për të qenë aty ku janë, s’mund të presim as përparim e as emancipim. Sepse një shoqëri nuk përmirësohet duke shpërblyer mediokritetin dhe duke heshtur ndaj profesionistëve, por vetëm atëherë kur i jep vendin e merituar secilit sipas vlerës së tij të vërtetë.

Në fund të ditës, nuk është numri i titujve, posteve apo duartrokitjeve që përcakton vlerën e njeriut, por qëndrueshmëria e tij përballë presionit dhe ruajtja e virtytit edhe kur ai nuk shpërblehet.

Shoqëria ka nevojë urgjente për njerëz që nuk mashtrohen nga pushteti dhe nuk përkulen nga mediokriteti. Për sa kohë të ketë individë që qëndrojnë drejt – në profesion, në mendim dhe në karakter – do të mbijetojë edhe shpresa për një shoqëri që ecën përpara, jo duke shtypur, por duke u ngritur.

Sepse ndryshimi fillon aty ku dikush refuzon të bëjë kompromis me të keqen – dhe vendos të jetë profesionist, çdo ditë, pavarësisht gjithçkaje.